Οι συγγραφείς του πολύτιμου αυτού έργου, ο ιστορικός Selçuk Akşin Somel και η Συντονίστρια του τουρκικού τμήματος  της οργάνωσης Global Diologue Nürcan Kaya, μίλησαν συνοπτικά για τα ευρήματά τους και κατέγραψαν τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ακόμα σήμερα η μειονοτική εκπαίδευση παρόλο που η εκμάθηση της μητρικής γλώσσας αποτελεί ένα από τα θεμελιώδη δικαιώματα του ανθρώπου. 

 

Ιδιαίτερα, αναφέρθηκε το πως από τα 300 περίπου σχολεία που υπήρχαν στην Πόλη την εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ο αριθμός αυτός έχει μειωθεί σε μόλις 23 τις μέρες μας εξαιτίας της μεγάλης συρρίκνωσης του μειονοτικού πληθυσμού. Επίσης, έδωσαν ιδιαίτερη βαρύτητα στα σημερινά προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα μειονοτικά σχολεία όπως η έλλειψη ενός κανονισμού που να τα διέπει, η υπέρμετρη εξουσία του Τούρκου διορισμένου υποδιευθυντή, η μη επιχορήγηση των σχολείων από τον κρατικό προϋπολογισμό, η έλλειψη πανεπιστημιακών παιδαγωγικών τμημάτων για Αρμενικά και Εβραϊκά για νέους καθηγητές, η απαγόρευση να φοιτούν στα μειονοτικά σχολεία παιδιά μη τουρκικής υπηκοότητας και μη μελών της αντίστοιχης μειονότητας κλπ. 

 

Στη συζήτηση συμμετείχαν επίσης ο Διευθυντής του Αρμενικού Σχολείου του Αγ. Στεφάνου κ. Garo Paylan και ο εκδότης της Απογευματινής κ. Μιχάλης Βασιλειάδης. Ο κ. Paylan έθεσε το θέμα της ανάγκης να προχωρήσουν οι τουρκικές αρχές σε νομοθετικές ρυθμίσεις που θα αποδίδουν θετικές διακρίσεις υπέρ των μειονοτικών σχολείων. Ενώ ο κ. Βασιλειάδης τόνισε πως το ζήτημα της αμοιβαιότητας κρατά όμηρο και έχει στην πράξη στραγγαλίσει τα μειονοτικά σχολεία και τη μειονοτική εκπαίδευση γενικά. 

 

Τους τρεις τόμους οι οποίοι περιλαμβάνουν συγκεντρωτικές πληροφορίες για τα εκπαιδευτικά συστήματα των τριών μη μουσουλμανικών κοινοτήτων, για τη μειονοτική εκπαίδευση σε διάφορες χρονικές περιόδους και τα σημερινά προβλήματα και προτάσεις, μπορείτε να τους βρείτε στο Ίδρυμα Ιστορίας. Δείτε εδώ τη συνοπτική παρουσίαση της έρευνας στα τουρκικά. 

 

Να υπογραμμιστεί ότι τα στοιχεία που περιλαμβάνουν οι τόμοι αναφορικά με τη ρωμαίικη κοινότητα προέρχονται από το προσωπικό αρχείο του κ. Δημήτρη Φραγκόπουλου, τον οποίο ευχαρίστησε ιδιαιτέρως η συγγραφέας Nürcan Kaya καθώς όπως αποκάλυψε η ίδια ήταν η γνωριμία μαζί του που έδωσε την αφορμή για την έκδοση της παρούσας μελέτης.