ΛΕΞΙΚΟ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΓΛΩΣΣΙΚΟΥ ΙΔΙΩΜΑΤΟΣ
Από τις εκδόσεις ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ εκδόθηκε στην Αθήνα – 2014 το λεξικό του συμπολίτη μας Νικολάου Ζαχαριάδη με τον επάνω αναφερόμενο τίτλο.
Οι συμπολίτες μας όταν μετανάστευσαν άλλοι με εξαναγκασμό και άλλοι οικειοθελώς στην Ελλάδα, μετέφεραν εκεί και την «πολίτικη» προφορά και χρησιμοποιούσαν τουρκικές λέξεις ελληνοποιημένες αλλά και ελληνικές λέξεις, που δεν τις συνήθιζαν στον ελληνικό χώρο. Αυτή η συνήθεια δημιουργούσε μια διαφοροποίηση από το περιβάλλον και ακούγαμε το «είστε από την Πόλη;» με κάποιο μειδίαμα. Σήμερα με την πάροδο του χρόνου τα πράγματα άλλαξαν και ακούμε συνήθως την έκφραση «είστε από τη Θ/νίκη;».
Το λεξικό προλόγισε ο αγαπητός συμπολίτης μας Δρ. Σάββας Τσιλένης - Αρχιτέκτονας Πολεοδόμος ΕΙΕ και συγγραφέας, λογοτέχνης. Ο πρόλογος πραγματικά πολύ μελετημένος και περιεκτικός προσθέτει ιδιαίτερη αξία στο όλο πόνημα. Ξεκινά με τον Μανώλη Τριανταφυλλίδη ο οποίος τόνιζε ότι: «Ιδίωμα και διάλεκτο ονομάζουμε συνήθως το ίδιο πράμα, υποδιαιρέσεις της ίδιας γλώσσας». Ο κ. Τσιλένης συνεχίζει αναφερόμενος σε διάφορες εκδόσεις και μελέτες της γλωσσικής μας «κληρονομιάς». Τοποθέτησε πλούσια βιβλιογραφία και καταλήγει λέγοντας ότι ο Νίκος Ζαχαριάδης, πολιτικός μηχανικός, εμπνεόμενος από την αγάπη και το μεράκι του για την γενέτειρα του αποθησαύρισε σαρώνοντας ένα μεγάλο αριθμό συγγραμμάτων για να παρουσιάσει αυτό τον τόμο όσο το δυνατόν περισσότερα λήμματα και εκφράσεις που καταγραφόταν στον γραπτό λόγο σε ένα χρονικό διάστημα περίπου 100 ετών.
Αξιόλογη και η εισαγωγή του συγγραφέα, ο οποίος μεταξύ άλλων αναφέρεται στην «αφορμή» της συγγραφής, την «γλωσσική επάρκεια», την «γλωσσική τοπολογία και κοινωνική συνοχή», συνεχίζει με τα «χαρακτηριστικά του Κ/πολίτικου γλωσσικού ιδιώματος και στον επίλογο αναφέρει ότι: «το παρόν πόνημα δεν είναι έργο γλωσσολόγου. Είναι το αποτέλεσμα της κληρονομημένης παράδοσης σεβασμού της ιδιαίτερης πολιτιστικής – γλωσσικής κληρονομιάς της «καθ΄ημάς Ανατολής» γενικά και της Κ/πολίτικης ειδικά».
Συγχαρητήρια εκφράζουμε στον αγαπητό συμπολίτη μας κ. Νικόλαο Ζαχαριάδη, ο οποίος όπως αναφέρει το βιογραφικό του σημείωμα, γεννήθηκε στην Κ/πολη το 1944, φοίτησε στο Ζωγράφειο Λύκειο και αποφοίτησε από το Κολλέγιο Αθηνών και το 1968 από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, ως πολιτικός μηχανικός, επίσης εκφράζω τις ευχαριστίες μου για την τιμητική αφιέρωση ενός αντιτύπου της παρούσης έκδοσης.
Χαρακτηριστικά αναφέρω μερικά λήμματα όπως: «αβανάκης- αβάντατζης- αγιακλαντίζω-μπιτιρίμης- πόσο τραβάει ο μήνας- σισιρμές- τζαναμπέτης- τιμαρχανάς- χελάλ ολσούν κ.ά.
Πολλά από τα λήμματα δημιουργούνται από μετάφραση από τα τουρκικά και δημιουργούνται κάποτε και ευτράπελες καταστάσεις όταν τα χρησιμοποιούμε στον ελλαδικό χώρο, όπως στη σελίδα 156 το «σηκώνεται» το χρησιμοποιούμαι κακώς φυσικά σε μετάφραση του τουρκικού, το οποίο χρησιμοποιείται και για μεταφορικά μέσα στη θέση του «ξεκινά ή ξεκίνησε». Έτσι μια συμπολίτισσα μας μόλις εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα θέλησε να προσκυνήσει στην Τήνο. Τηλεφωνεί το λιμεναρχείο και ρωτά: «Πότε σηκώνεται το καράβι για Τήνο;», ο υπάλληλος της απαντά με μεγάλη ψυχραιμία: «θα ρωτήσεις τον άνδρα σου!».
Αντιγόνη 26 Ιουλίου 2015 Αντ. Στεφ. Παριζιάνος.